BẮT ĐẦU VỚI BẤT CỨ ĐỀ MỤC NÀO

Hãy bắt đầu bằng cách chánh niệm về bất cứ một đề mục nào. Trong khi duy trì chánh niệm, hãy thường xuyên kiểm tra lại tâm mình. Tâm đang chánh niệm về cái gì? Khi chánh niệm tâm có thoải mái hay không? Tâm có thư giãn không? Thái độ của tâm như thế nào? Hãy thường xuyên kiểm tra. Hãy cẩn thận đừng để mình chỉ chú tâm vào đề mục.

Khi đi kinh hành, hãy kiểm tra xem tâm nôn nóng hay thư giãn. Có khó để biết được điều đó không? Không! Bạn chỉ cần kiểm tra lại tâm mình thôi, đúng không. Có quá khó để biết tâm mình không? Đến đây thì không khó để nhận biết những trạng thái tâm rõ và những hoạt động của tâm. Xin đừng đi tìm kiếm những thứ vi tế vội. Tâm đang như thế nào? Nó đang bình an, thanh thản hay căng thẳng? Nó có mệt mỏi không? Bạn có thể biết được điều đó chứ, đúng không. Hãy quan sát tâm mình. Cái gì đang diễn ra bây giờ? Bạn có thể kiểm tra để biết xem:

∎ Bạn đang chánh niệm với thể loại tâm gì?

∎Khi chánh niệm đề mục này, tâm mình cảm thấy ra sao?

Hãy cố gắng quan sát mối quan hệ giữa tâm và đề mục như thế. Điều quan trọng là phải ý thức về những mối liên quan và liên hệ nhân quả kiểu như vậy trong quá trình thực hành.
Sử DỤNG BẤT CỨ ĐỀ MỤC SẴN CÓ ĐỂ PHÁT TRIỂN CHÁNH NIỆM

Cái nào tốt hơn: quan sát hơi thở hay quan sát phồng xẹp (của thành bụng)? Chẳng có cái nào tốt hơn cái nào cả. Chúng đều như nhau tất! Bạn không nên thích cái này hơn cái kia. Nếu làm như vậy là bạn đã bị dính mắc vào một đề mục.

Đề mục ở lỗ mũi là một đề mục. Đề mục ở thành bụng là một đề mục. Âm thanh là một đề mục. Nóng là một đề mục. Trong thiền vipassanā, mắt là một cửa giác quan và mũi là một cửa giác quan khác. Bạn có thể chánh niệm về bất cứ đề mục nào được không? Bạn có thể bắt đầu chánh niệm về tiếng động được không? Bạn có phải đi tìm tiếng động không? Nó luôn có sẵn ở đó đấy chứ, đúng không. Bạn có thể nhận biết rằng tiếng động đang có mặt. Hãy nhìn bất cứ đề mục nào có sẵn. Không cần phải đi tìm kiếm những đề mục vi tế.

Thiền vipassanā sử dụng bất cứ đề mục nào4 để phát triển chánh niệm (sati), định tâm (samādhi) và trí tuệ (paññā).

Tất nhiên đó phải là một đề mục nằm trong một trong bốn niệm xứ là thân, thọ, tâm, pháp. Và đề mục đó cũng không phải là một khái niệm.
Một thiền sinh với chánh niệm+trí tuệ sẽ sử dụng bất cứ đề mục nào để phát triển niệm, định và tuệ chứ không phải để tăng trưởng tham, sân hay si. Tâm sẽ tăng trưởng sức mạnh nếu bạn thực hành một cách thư giãn, thoải mái và bền bỉ liên tục. Nên nhớ đề mục không quan trọng, quan sát với thái độ đúng đắn quan trọng hơn.

 PHÁP Ở MỌI NƠI (Tiếp theo)
Thiền Sư Sayadaw U Tejaniya
Người dịch; Sư Tâm Pháp