SI MÊ

Luôn có những phiền não vi tế ẩn nấp tận sâu và si mê luôn ở đó. Si mê có mặt ở bất cứ nơi nào trí tuệ không có mặt.

Chỉ có những khoảnh khắc rất ngắn khi trí tuệ có mặt thì si mê không có mặt. Thử tính xem bao nhiêu lần ý niệm về “tôi” không có mặt? Bạn có thể ghi nhận được trong một khoảnh khắc ngắn, rồi si mê bước tới, che phủ ánh sáng của trí tuệ ngay lập tức. Tâm si là bóng tối và bạn có một chiếc đèn pin nhỏ xíu của một tên kẻ trộm. Khi bạn bật nó lên nó sẽ chiếu sáng được một vùng nhỏ ngay phía trước bạn, và bạn có thể rất hài lòng với điều đó. Bạn có thể nghĩ rằng ‘Ồ, giờ mình biết thiệt là nhiều”. Vậy còn những thứ mà bạn không ghi nhận được thì sao? Những thứ ấy, chúng là vô cùng và bạn chỉ biết được những điều mình biết, còn những điều bạn không biết thì bạn đâu có biết.

PHÓNG DẬT

Bạn không cần phải cố gắng kìm giữ khi tâm phóng dật. Bạn chỉ cần ghi nhận tâm đang phóng tán, đó là tâm phóng dật. Thực tế là bạn ghi nhận được điều đó, có nghĩa là cái gì đó thực sự đang làm việc. Chỉ cần biết đơn giản như vậy mà không để lạc trong suy tư. Tâm giống như một con khỉ chuyền từ cành nọ qua cành kia. Việc kiểm soát một con khỉ có dễ dàng không? Không hề dễ dàng chút nào! Việc cố gắng kiểm soát tâm phóng dật cần một lượng năng lượng và sự tập trung lớn, mà thậm chí, chính nó lại trở thành là nguồn năng lượng cho phóng dật. Hãy nhớ rằng, suy nghĩ này không có liên quan gì đến bạn cả. Bạn chỉ muốn biết mỗi lúc tâm suy nghĩ và hãy vui mừng rằng mình đã ghi nhận được trạng thái tâm này. Khi thái độ đúng có mặt, và bạn sẽ ghi nhận được tâm đang bị phóng tán, tâm phóng dật không phải là vấn đề, thì lúc này tâm sẽ trở nên ổn định hơn. Nếu mỗi lần có suy tư khởi sinh mà bạn hay biết được, bạn (tâm thiền đang có mặt) sẽ không bị cuốn vào trong suy nghĩ đó, đúng không? Bạn sẽ bị trộn lẫn với những suy nghĩ đó khi bạn không nhận biết được điều gì đang diễn ra. Thay vì lấy toàn bộ câu chuyện làm đề mục, thì chỉ cần hay biết rằng, tâm suy nghĩ đã khởi sinh.

Khi một suy tư mới diễn ra, bạn hay biết nó. Khi một suy tư khác khởi sinh, bạn hay biết nó. Rất nhiều, rất nhiều suy nghĩ sẽ khởi sinh, và bạn bắt đầu quan sát biết rằng suy nghĩ mà bạn nghĩ là của bạn đó thật ra không phải là của bạn.Tâm là tâm, không phải « của tôi » hay “là tôi”.
Lợi ích thực sự của Giáo pháp/Dhamma là khi bạn quan sát phiền não và hiểu biết chúng, đó cũng chính là cách bạn tiếp cận đến với trí tuệ.

Sayadaw U Tejaniya
Trích “Thu Nhặt Bụi Vàng”
Người dịch; Pháp Hỷ