PHÓNG TÂM/ TIẾNG ĐỘNG

Khi bị phóng tâm, suy nghĩ lung tung, hoặc có tiếng động nào đó thu hút sự chú ý của bạn, hãy chánh niệm hay biết nó. Suy nghĩ là một hoạt động tự nhiên của tâm. Nếu có khả năng nghe tốt, thì bạn sẽ

nghe được tiếng động, điều đó là rất tự nhiên. Bạn vẫn thực hành tốt khi hay biết tâm mình đang suy nghĩ hoặc đang nghe. Song nếu bạn cảm thấy bị quấy rầy bởi các suy nghĩ hay tiếng động, hoặc nếu bạn phản ứng hay đánh giá, phán xét chúng, thì tức là bạn đang có vấn đề trong thái độ hành thiền. Tâm nghĩ ngợi hay tiếng động không thành vấn đề, mà chính thái độ của bạn "lẽ ra không nên có những điều đó"- mới thực sự là vấn đề. Khi đó hãy hiểu là mình đang chánh niệm, hay biết về những hoạt động của tâm. Chúng chỉ là những đề mục để mình tập trung chú ý mà thôi.

Suy nghĩ là một hoạt động của tâm. Nếu bạn là người mới tập hành thiền thì không nên cố gắng theo dõi sự suy nghĩ một cách liên tục. Cũng đừng cố né tránh sự suy nghĩ bằng cách quay trở lại ngay lập tức với đề mục chính. Khi nhận ra là mình đang suy nghĩ, việc đầu tiên bạn cần làm là chú ý vào chính suy nghĩ đó, rồi sau đó tự nhắc nhở mình rằng suy nghĩ chỉ là suy nghĩ. Đừng cho rằng đó là "suy nghĩ của tôi". Rồi sau đó, bạn mới quay trở lại với đề mục chính.

Khi bạn cảm thấy bị quấy rầy bởi tâm suy nghĩ, hãy tự nhắc nhở rằng không phải mình hành thiền là để ngăn chặn sự suy nghĩ, mà là để nhận ra và biết rõ suy nghĩ mỗi khi chúng sanh khởi. Nếu không có chánh niệm bạn sẽ không thể biết được là mình đang nghĩ ngợi. Khi nhận ra mình đang suy nghĩ, nghĩa là bạn đã có chánh niệm. Nên nhớ là tâm vẩn vơ suy nghĩ bao nhiêu lần, phóng đi chỗ này chỗ nọ hay bực bội chuyện này chuyện kia - tất cả những điều đó không thành vấn đề, miễn là bạn có chánh niệm, hay biết nó là được.

Suy nghĩ có chấm dứt hay không cũng không phải là vấn đề quan trọng. Điều quan trọng hơn là bạn hiểu được rằng suy nghĩ đó là suy nghĩ thiện hay bất thiện, có thích hợp hay không, có cần thiết hay không. Vì vậy, điều cốt yếu là phải học cách quan sát sự suy nghĩ mà không bị lôi theo nó. Khi một suy nghĩ đang nhân rộng ra thì dù có cố gắng đến đâu để thuần quan sát nó, bạn vẫn có thể bị cuốn theo nó phần nào. Khi điều này xảy ra, khi suy nghĩ trở thành miên man, không dứt đến mức bạn không còn quan sát được nó nữa, thì hãy dừng lại không nhìn suy nghĩ nữa mà thay vào đó hãy quan sát các cảm xúc đi kèm hoặc là các cảm giác trên thân lúc đó.

Dù bạn đi, đứng, nằm, ngồi hay trong mọi sinh hoạt hàng ngày, hãy thường xuyên hỏi lại mình xem: Tâm đang làm gì? Có đang suy nghĩ hay không? Suy nghĩ về cái gì? Hay đang chánh niệm? Có chánh niệm thì chánh niệm về cái gì?